Mediation

1. De ontwikkeling van mediation in het Franse recht

Frankrijk heeft sinds 1995 wetgeving over mediation ingevoerd (wet nr. 95-125 van 8 februari 1995). Sindsdien heeft mediation zich ontwikkeld, zij het aanvankelijk zeer langzaam, met name dankzij de oprichting van mediationcentra. De laatste jaren is de ontwikkeling van mediation als alternatieve geschillenbeslechtingsmethode in een stroomversnelling geraakt. Deze ontwikkeling is het resultaat van zowel Europese als nationale regelgeving.

Na een uitgebreide consultatie van lidstaten over maatregelen die kunnen worden genomen om het gebruik van mediation aan te moedigen, hebben het Europees Parlement en de Raad van de Europese Unie Richtlijn 2008/52/EG, die van toepassing is op grensoverschrijdende geschillen in burgerlijke en handelszaken, aangenomen.

Frankrijk heeft deze richtlijn omgezet in nationaal recht met de wet nr. 2011-1540 van 16 november 2011, maar is nog verder gegaan door een wettelijk kader voor mediation te scheppen. De recente hervormingen van de rechtspleging in Frankrijk, op alle rechtsgebieden, weerspiegelen de wens van de wetgever om alternatieve methoden voor geschillenbeslechting, waaronder mediation, te bevorderen.

Het Franse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (CPC) bevat nu bepalingen over gerechtelijke mediation (artikel 131-1 e.v. CPC) en contractuele mediation (artikel 1532 e.v. CPC). Gerechtelijke mediation kan worden bevolen door de rechter tijdens het proces, indien de partijen hiermee instemmen. Contractuele mediation wordt geïnitieerd door de partijen zelf.

Sinds 1 januari 2016 zijn professionele partijen ook verplicht om consumenten te voorzien van de contactgegevens van de consumentenmediator in hun sector (artikel L.612-1 van de het Franse consumentenwetboek), zodat consumenten een mediation kunnen starten wanneer er een geschil ontstaat met een professionele partij.

Daarnaast is bij wet nr. 2019-222 van 23 maart 2019 de verplichting ingevoerd om eerst te proberen een geschil op te lossen door mediation, verzoening of een inspraakprocedure, voordat partijen toegang krijgen tot de rechter. Deze verplichting geldt voor geschillen met een financieel belang van hoogstens € 5.000, of die betrekking hebben op, kort gezegd, burenruzies. (artikel 750-1 CPC). Deze verplichting werd aanvankelijk ongeldig verklaard door de Franse Raad van State, maar werd daarna opnieuw in de wet opgenomen door de wetgever, in het decreet nr. 2023-357 van 11 mei 2023.

Ten slotte is per decreet nr. 2023-686 van 29 juli 2023 de mogelijkheid ingevoerd om lopende gerechtelijke procedures “op te knippen”. Dankzij deze nieuwe regeling kunnen partijen voortaan in de loop van het geding overeenkomen om een of meer van hun geschilpunten ter beoordeling aan de rechter voor te leggen, zonder dat het geschil in zijn geheel wordt beslecht (artikelen 807-1 tot 807-3 CPC). Het idee hierachter is dat zodra partijen een beslissing hebben verkregen over een aantal van hun onderlinge geschilpunten, ze over de rest van hun geschil kunnen schikken. Zodra de rechterlijke beslissing over die punten openbaar is geworden, worden de partijen aangemoedigd om tot een minnelijke schikking te komen, bijvoorbeeld via mediation.

Hoewel mediation lange tijd weinig bekend was, speelt het nu dus een steeds belangrijkere rol in het Franse rechtssysteem, dankzij een aantal hervormingen in de afgelopen jaren. Het is daarom essentieel om vertrouwd te raken met deze methode van geschillenbeslechting en deze vaker te overwegen voor uw geschillen.

2. Kenmerken van mediation in Frankrijk

Mediation is een vertrouwelijk proces van geschillenbeslechting waarbij een neutrale en onafhankelijke derde – de mediator – tussen twee of meer partijen bemiddelt om hen te helpen hun geschillen op te lossen door het zoeken naar een oplossing te vergemakkelijken, zodat een gerechtelijke procedure kan worden vermeden of een lopende procedure kan worden beëindigd.

De kenmerken van mediation worden gedefinieerd in de artikelen 21 en volgende van de wet van 8 februari 1995.

Mediation kan contractueel worden overeengekomen (artikelen 1530 tot 1535 CPC) of door de rechter worden gelast (artikelen 131-1 tot 131-15 CPC). Hoewel deze twee processen verschillend zijn, hebben ze een aantal regels gemeen:

Een objectieve en neutrale mediator
De mediator moet aan een aantal voorwaarden voldoen om zijn of haar competentie en onafhankelijkheid te garanderen.

De mediator staat echt boven de partijen en mag geen afhankelijkheidsrelatie hebben met een van hen.

Tijdens de mediation zorgt de mediator voor een evenwichtige discussie tussen partijen, waarbij de spreektijd van elke partij wordt gerespecteerd en wordt voorkomen dat de ene partij de overhand krijgt ten opzichte van de andere. De mediator geeft geen oordeel over de partijen; hij of zij blijft volledig neutraal.

De mediator legt geen beslissingen op. Hij of zij stelt alleen mogelijkheden voor die de partijen kunnen overwegen. Technische kennis van de mediator op het betreffende rechtsgebied kan zeer waardevol zijn. Sommige gebieden (bijvoorbeeld bouwrecht, financieel recht, vennootschapsrecht) vereisen vaak zeer technische discussies. Een mediator die gespecialiseerd is op dit gebied zal ervoor zorgen dat de discussies over de relevante onderwerpen gaan.

Een vertrouwelijk proces
Vertrouwelijkheid biedt een vrije ruimte waarin de partijen hun mening kunnen uiten en ideeën kunnen uitwisselen op een open en creatieve manier.

Daarom moeten de mediator en alle andere partijen die bij de mediation aanwezig zijn, strikte vertrouwelijkheid in acht nemen met betrekking tot alles wat tijdens het mediationproces wordt gezegd en uitgewisseld, tenzij de partijen overeenkomen de vertrouwelijkheid op te heffen of wanneer, kort gezegd, openbaarmaking noodzakelijk is voor de uitvoering van de oplossing die tijdens de mediation werd bereikt (artikel 21-3 van de wet van 8 februari 1995).

Wat gezegd is tijdens de mediation mag later niet worden gebruikt (met name in het geval van een gerechtelijke procedure), tenzij een van de bovengenoemde uitzonderingen van toepassing is.

Als de mediator de partijen afzonderlijk ontmoet, kan hij of zij de ene partij alleen mededelen wat de andere partij heeft gezegd, als deze daarvoor toestemming heeft gegeven.

Een procedure met duidelijke kaders
Gerechtelijke procedures zijn in veel opzichten onvoorspelbaar, bijvoorbeeld wat betreft de duur, de kosten, de uiteindelijke uitkomst, de tenuitvoerlegging van de beslissing, etc. Mediation biedt meer controle over al deze aspecten.

De mediator stelt in overleg met de partijen een agenda op. Ze kunnen beslissen om samen of afzonderlijk met de mediator te praten. De duur van elke sessie kan ook vooraf worden afgesproken.

In het algemeen duurt de mediation twee maanden, maar dit kan met instemming van alle partijen worden verlengd. Soms kan de mediation veel sneller worden afgerond dan gepland. In het geval van gerechtelijke mediation mag de aanvankelijke duur van de mediation niet langer zijn dan drie maanden (artikel 131-3 CPC).

Een oplossing die bij de partijen past
Zodra de partijen gezamenlijk de geschilpunten hebben geïdentificeerd, helpt de mediator hen om de mogelijke oplossingen verder te onderzoeken, totdat ze het eens zijn over de voorwaarden van een schikking of – wat minder vaak voorkomt – besluiten om te stoppen met de mediation en hun geschil voor te leggen aan de rechtbank.

Als de partijen tot een overeenkomst komen, beslissen ze over de inhoud van dit akkoord. Op deze manier kunnen ze nieuwe en innovatieve oplossingen op maat bedenken die perfect passen bij hun geschil.

De partijen kunnen deze schikking dan laten goedkeuren (“homologeren”) door de rechter in het geval van gerechtelijke mediation (artikel 131-12 CPC), of door de zaak voor te leggen aan de bevoegde rechtbank in het geval van contractuele mediation (artikel 1565 CPC).

Het is ook mogelijk om deze schikking ten uitvoer te leggen zonder homologatie, op voorwaarde dat de schikking medeondertekend is door de advocaten van de partijen en voorzien is van een stempel die een van de partijen aan de griffier van de rechtbank kan vragen om aan te brengen (artikel 1568 CPC).

Indien de mediation geen succes is, wordt de gerechtelijke procedure hervat of gestart door een van de partijen. De verjaringstermijn, die is geschorst vanaf de dag waarop de partijen overeenkomen om mediation te gaan proberen, begint opnieuw te lopen (artikel 2238 van het Franse Burgerlijk Wetboek).

De rechter zal dan een beslissing nemen zonder beïnvloed te worden door wat er tijdens de mediation is gezegd, vooral omdat de inhoud daarvan doorgaans niet bekend is bij de rechter.

De rol van de advocaat
Het is de rol van de advocaat om zijn of haar cliënt te adviseren om al dan niet een mediationtraject in te gaan, afhankelijk van de omstandigheden van de zaak. Dit is geen automatisch advies; het wordt gegeven met inachtneming van de bijzonderheden van de zaak, en alleen als de zaak zich daarvoor leent.

Tijdens het mediationproces is het eerst en vooral aan de cliënt om het woord te voeren. De advocaat is er echter om hem of haar te helpen de juiste woorden te vinden, om te helpen oplossingen te bedenken, om de emoties te temperen, en om meer algemeen zijn of haar rol als raadspersoon en adviseur te vervullen.

De advocaat helpt de cliënt dus om te beslissen of mediation nuttig is in een specifiek geschil, of de mediation moet worden voortgezet of niet, of een schorsing nodig is en of de voorgestelde oplossing juridisch haalbaar is…

Aan het einde van het mediationtraject is het de advocaat die de schikking of vaststellingsovereenkomst opstelt en erop toeziet dat deze wordt uitgevoerd. Sinds het decreet nr. 2022-245 van 25 februari 2022 kunnen de advocaten van de partijen de overeenkomst medeondertekenen, wat het verkrijgen van een executoriale titel vergemakkelijkt. In dit geval is het niet langer nodig om te vragen om homologatie van het akkoord, maar volstaat het om de griffie van de rechtbank te vragen om de executoriale formule aan te brengen.

Waarom kiezen voor mediation?
Mediation is een minder conflictuele manier om geschillen op te lossen. Mediation biedt de mogelijkheid om:

• Een verbroken dialoog opnieuw te herstellen
• Geschillen op te lossen als goede zakenpartners
• Vertrouwelijkheid te garanderen
• Zelf invloed te hebben op de oplossing van het geschil
• De kosten en duur van het proces te beheersen

De bijstand van een advocaat blijft essentieel om ervoor te zorgen dat de mediation tot een bevredigend resultaat leidt. De advocaat zorgt er ook voor dat de door de partijen gevonden oplossing kan worden uitgevoerd.

De advocaten van Amstel & Seine adviseren en ondersteunen u tijdens uw mediation. Partner Marinka Schillings is tevens gekwalificeerd mediator bij de Parijse Centrum voor Mediation en Arbitrage (CMAP).

Parijs, 28 november 2023

Marinka SCHILLINGS
Avocat au Barreau de Paris
AMSTEL & SEINE Avocats
Médiateur agréé CMAP
marinka.schillings@amstelseine.com

Thom VERKUILEN
Avocat au Barreau de Paris
AMSTEL & SEINE Avocats
thom.verkuilen@amstelseine.com

Als u vragen heeft over mediation in Frankrijk kunt u ons bellen op +33 (0)1 85 09 34 80 of een e-mail sturen.