De gerechtelijke expertise

In Frankrijk komt het regelmatig voor dat een partij de rechter in kort geding vraagt om een gerechtelijke expertise te gelasten. De zogeheten “expertise judiciaire” is een procedure waarvan het doel is dat er een deskundige wordt aangesteld met een door de rechter bepaalde opdracht. De regels van de gerechtelijke expertise zijn neergelegd in de artikelen 264 tot en met 284-1 van het Franse wetboek van burgerlijke rechtsvordering. De deskundige moet objectief en onpartijdig zijn, en hij moet zich te allen tijde houden aan het beginsel van hoor en wederhoor.

De gerechtelijke expertise gaat meestal vooraf aan een bodemprocedure en heeft voor de aanvrager het doel om bewijs te verzamelen als er technische, complexe vragen spelen waarover de rechter niet kan oordelen zonder dat er door een deskundige een technische analyse van de zaak is gemaakt. Dit komt vaak voor in bouwzaken, maar ook in de industrie (bijvoorbeeld bij niet goed functionerende machines, of brand), de landbouw, etc.

In zulke zaken heeft de rechter doorgaans niet de technische kennis om direct een vonnis te wijzen. In dat geval kan de mening van een technisch expert uitkomst bieden en helpen om het geschil op te lossen.

Hoe gaat zo’n expertiseopdracht in zijn werk?

Verloop van de expertise

Als er eenmaal een deskundige is aangesteld door de rechtbank, moet de deskundige de partijen oproepen om constateringen te doen en om over de mogelijke oorzaken van het probleem te debatteren.

Doorgaans wordt er ten minste één bijeenkomst ter plaatse georganiseerd, zodat de deskundige de nodige waarnemingen kan doen.

Tijdens het deskundigenonderzoek stelt de deskundige vragen aan partijen, vraagt hij documenten op en doet hij meer in het algemeen wat hij nodig acht. Partijen kunnen ook onderzoekshandelingen voorstellen aan de deskundigen. Als dit nuttig is voor het onderzoek, kan er een laboratorium worden ingeschakeld om testen uit te voeren.

De deskundige wordt geacht regelmatig verslag uit te brengen over de voortgang van het onderzoek en de verschillende hypotheses die hij nagaat. Partijen kunnen hierop reageren door middel van schriftelijke opmerkingen die worden aangeduid met de naam “dires”. Hierin kan ook een technisch debat ontstaan tussen de partijen en de deskundige.

Het komt voor dat er naast een technisch deskundige ook een financieel deskundige wordt aangesteld. De eerste onderzoekt in dat geval de oorzaak van de schade en de vraag aan wie deze schade te wijten is. De tweede onderzoekt hoe hoog de schade is, op basis van de stukken die de eisende partij aandraagt.

De partijen worden in de gerechtelijke expertise bijgestaan door hun advocaten en vaak door een eigen technisch en/of financieel deskundige. Een goede samenwerking tussen de betrokken partij, de advocaat en eventueel een eigen technisch deskundige is essentieel om een gerechtelijke expertise in goede banen te leiden, vooral omdat het eindrapport van de deskundige voor de rechtbank vaak van groot belang zal zijn.

Na de expertise

Als de deskundige voldoende weet, brengt hij zijn eindverslag uit. Dit verslag wordt aan partijen en aan de rechtbank overgelegd.

De gerechtelijke expertise kan dan worden gevolgd door een bodemprocedure, die door de partij die er belang bij heeft wordt ingesteld om schadevergoeding te krijgen.

Hoewel de rechtbank formeel niet verplicht is om de technische analyse van de deskundige te volgen, komt het in de praktijk weinig voor dat de rechtbank een expertiserapport van een gerechtelijk deskundige terzijde schuift. De technische conclusies van de deskundige zijn meestal doorslaggevend voor de beslechting van het geschil.

Het is daarom essentieel om een gerechtelijke expertise serieus te nemen.